De evolutie van het oog in kleurrijke afbeeldingen

Het fotograferen van de evolutie is helaas niet meer mogelijk, maar het fotograferen van het resultaat van de evolutie is sinds de uitvinding van de fotografie en later die van de film, video en de moderne digitale beeldtechniek onbeperkt mogelijk. In het boek “The Evolution of the Eye” krijgen lezers een fascinerend beeld van het oog bij nagenoeg alle op onze wereld levende dieren en natuurlijk die van de mens. Met de moderne onderzoeksmethoden kunnen onderzoekers ook meer zeggen over de fysiologie en de werking van de verschillende ogen en andere vormen van waarnemingsorganen.

The Evolution of the Eye

Over het menselijk oog is wel heel veel bekend geworden door studie, onderzoek en experimenten en vooral door de interactie tussen de onderzoekers en de te onderzoeken personen. De dieren ogen zijn natuurlijk ook gedetailleerd onderzocht en in beeld gebracht. De studies hebben prachtige resultaten opgeleverd en de auteurs hebben er een fantastisch boek van gemaakt. Door de keuze van het papier, het gebruik van honderden kleurrijke en uiterst leerzame toelichtingen op foto’s en afbeeldingen is een boeiend en uiterst leerzaam document gerealiseerd. De evolutie van het oog wordt besproken in tien samenhangende hoofdstukken.

In het eerste hoofdstuk geven de auteurs een inleiding over de evolutie van de biologische en wiskundige manier van het zien en halen het baanbrekende werk van Carl Friedrich Gauß en Charles Darwin aan. Het tweede hoofdstuk bespreekt het verschil tussen lensogen en samengestelde ogen. De lezers maken steeds kennis met wonderbaarlijke vormen van dierenogen. Het ruimtelijk zien van bepaalde dieren is aangetoond aan de hand van experimenten en interpretaties en is besproken in het derde hoofdstuk. In de hoofdstukken daarna is er aandacht voor mogelijkheden van het helder en scherp zien bij bepaalde dieren.

Ogen van dieren hebben ook de ontwerper van een serie van 12 kleurrijke postzegels geïnspireerd.

De biologische evolutie heeft sommige dieren uitgerust met wel zeer scherp ziende ogen. De mate van het zien van kleuren is daarbij meegenomen in de behandeling. Meerdere dieren kunnen niet scherp zien, maar hebben dat voor hun bestaan niet nodig, zoals de vleermuis. Ook het gebruik van ogen door dieren die in het water leven of regelmatig van het water gebruikmaken voor voedsel is uitgebreid besproken en van de nodige informatie voorzien.

Het begrip homologie in de evolutie van organen komt eveneens aan de orde. Voor sommige dieren speelt de visuele waarneming niet de enige rol in het leven van voortbestaan. Zij hebben een alternatief zintuig in gebruik om waar te nemen. Het zeer leerzame boek sluit af met een hoofdstuk over het zien van kleuren, over de soms betekenisvolle blik van ogen als taal van ogen, een verklarend woordenlijst en een trefwoordenregister. Een boek voor iedereen met interesse in de evolutie van het oog, met een geweldige schat aan foto’s.

ISBN 978-3-319-17475-4, “The Evolution of the Eye”, Georg Glaeser en Hannes F. Paulus, Springer Verlag, 2015, 214 pagina’s.