Een spel van licht en kleur in kijkkasten

Voor de verzamelaars en liefhebbers van toverlantaarnplaatjes en kijkkasten en de boeiende geschiedenis ervan, verscheen recent de prachtige en kleurrijke uitgave “Montreurs et Vues d’optique”. De auteur Pierre Levie geeft in de inleiding van het Franstalige en rijk geïllustreerde boek een beeld van het magisch volksvermaak van de reizende goochelaar en presentator van lichtbeelden in de meegenomen kijkkast. De reizende presentatoren konden altijd wel rekenen op veel belangstelling van kinderen en volwassenen.

Montreurs et Vues d'optique

Door slimmere technieken kwamen er al snel bewegende plaatjes, werd er muziek gespeeld en er werd een hele show gemaakt rondom de kijkkasten en het toegestroomde publiek. De grote afbeeldingen in het boek geven de lezers een uitstekend beeld van het succes van deze beeldtechniek in de jaren rondom de eeuwwisseling van de 17e naar de 18e eeuw. Heel boeiend is de tekening “Groote Tafereel des Dwaasheid” uit het Amsterdam van 1720. Meerdere beeldjes van mannen en vrouwen met een kijkkast op hun rug illustreren de belangstelling voor dit middel van optisch vermaak.

In het tweede hoofdstuk laat de auteur zien hoe de camera obscura velen inspireerden tot het uitvinden van toverlantaarns, die zelfs in grote zalen zorgden voor beeld- en lichtshows. Ook is er aandacht voor de kleine panoramakijkers. De verrassende perspectiefkast van de schilder Samuel van Hoogstraten (1627-1678) geldt nog steeds als trekpleister in tentoonstellingen en catalogi. Het driedimensionale effect in de kijkkasten bracht een extra dimensie in de tafereel. Door het toepassen van speciale transparante verftechnieken werd door het licht achter de platen het beeld op een bijzondere manier weergegeven.

Door de vele voorbeelden in het boek zien de lezers het fantastische werk van de ontwerpers. De lichtbeelden tonen ook dood en verderf, een forse brand en een flinke ontploffing, een terechtstelling, een beeldenstorm en oorlog en zijn daarmee de getuigenissen van onze geschiedenis. Het verzorgde boek sluit af met beelden uit het theater, een overzicht van bekende en onbekende personen, die bijdroegen aan de ontwikkeling van de transparanten en een beeld van muziekinstrumenten , die bij de voorstellingen gebruikt werden. Voor verzamelaars van kijkplaatjes is dit boek een zeer waardevolle uitgave.

ISBN 978 2 9600656 0 2, “Montreurs et Vues d’optique”, Pierre Levie, Édition Sofidoc, 2006, 192 pagina’s.