Leonhard Euler zette de wiskunde op z'n kop

Op 15 april 1707 werd in het Zwitserse plaatsje Riehen (Basel) één der grootste geleerden van Zwitserland geboren, Leonhard Euler. Hij ontwikkelde zich als wiskundige en natuurwetenschapper met een glanzende Europese carrière. Rondom het 300e geboortejaar van Euler vinden veel activiteiten plaats en zullen meerdere publicaties een bijzonder beeld geven over deze leergierige onderzoeker en wetenschapper.

Leonhard Euler - A Man to be Reckoned With

Hij wordt door velen door zijn inspanningen en enthousiasme vergeleken met de inzet en het werk van Sir Isaac Newton en Albert Einstein. Zijn kinderjaren bracht hij door met zijn ouders in het parochiehuis van Riehen. Die tijd en de gebeurtenissen daarna zijn op een vermakelijke wijze in een kleurrijk stripverhaal in woord en beeld gebracht.

Door de aanhoudende vragen over bekende natuurverschijnselen en zijn zelf geformuleerde antwoorden schreven zijn ouders Euler al op een leeftijd van 13 jaar in voor een studie aan de Universiteit van Basel. In het verhaal stapt hij met een rugzak en een koffer op weg naar Basel om bij zijn oma een kamer te betrekken. Zijn studie begon en verliep dankzij de privélessen bij de wiskundige Johann Bernoulli zo goed dat hij in 1727 werd uitgenodigd om aan de toonaangevende Academie in St. Petersburg te studeren.

In 1741 verbleef hij een korte periode aan de academie in Berlijn om in 1766 weer terug te gaan naar St. Petersburg. Het is juist in de Duitse periode dat Euler moest besluiten of hij bleef of weer vertrok. Het stripverhaal heeft die periode boeiend in beeld gebracht. Door oververmoeidheid en door een onbekende oorzaak werd hij in 1740 blind aan zijn rechteroog. In zijn werk in St. Petersburg had Euler een hoog aanzien. Door een operatie aan zijn blinde oog kon hij korte tijd weer goed zien. Het was echter van korte duur en het noodlot sloeg nu voor beide ogen toe. In 1771 werd hij volkomen blind.

Ondanks of misschien wel door deze handicap nam zijn productiviteit enorm toe en dicteerde hij een zeer grote hoeveelheid artikelen, studieboeken en rapporten. In zijn actieve leven heeft hij gepubliceerd over onder andere algebra, mechanica, wiskunde, akoestiek, astronomie, muziek en scheepsbouw. Tot op de dag van vandaag zijn meerdere wetenschappers aan het werk om zijn publicaties te lezen, te rubriceren en toegankelijk te maken. De geniale wetenschapper uit Riehen stierf op 18 september 1783 op 76-jarige leeftijd.

Het portret op de Zwitserse postzegel werd in 1753 in Berlijn geschilderd door de Zwitserse schilder Emanuel Handmann. Het stripverhaal geeft de kijker een beeld uit het wetenschappelijke werk van Euler en geeft tevens weer hoe de kinderen van de familie Euler met elkaar omgingen. In tekst is het leven en het werk aan het eind van het boek weergegeven en geven de auteurs een overzicht van de belangrijkste publicaties. Het boek eindigt met een lijst van wetenschappers, die geleefd hebben in een vergelijkbare periode.

ISBN 978 3 7643 8332 9, “Leonhard Euler - A Man to be Reckoned With”, Andreas K. Heyne, Alice K. Heyne en Elena S. Pini, Birkhäuser Verlag, 2007, 50 pagina’s.