Filatelistische aandacht voor: Optische & Visuele Illusies (65)

Een inktvlek zorgt al snel voor ergernis, maar is tevens voor velen een fascinerende inspiratiebron om te speuren naar fantasiefiguren, zoals meerdere psychologen gebruiken in hun onderzoek naar het geestelijk leven en de intelligentie van te testen personen. Soms zijn er al snel “herkenbare” figuren en vormen te ontdekken en in vele andere gevallen is het onvoorspelbaar wat de testpersoon ziet in een inktvlek. Binnen het interessegebied van optische illusies zijn inktvlekken, geïntroduceerd door Hermann Rorschach (1884-1922), slechts een detail in de opzet van een postzegelcollectie.

Hermann Rorschach (1884-1922)

Een vlekje meer of minder speelt een rol in de merkwaardige vorm van kunst. Een toevallige en meestal ongewenste inktvlek op een vel tekenpapier is voor kunstenaars funest voor hun inspanningen om een mooie tekening of aquarel te realiseren. In de expositie ‘Die Klecksographie’ stond echter de bekende inktvlek centraal in de getoonde kunstwerken. Was de spontane inktvlek voor de meeste kunstenaars een echte ramp, voor anderen een nieuwe bron van inspiratie en in gebruik bij bepaalde vakgebieden.

In de expositie maakten bezoekers kennis met 25 inktvlektekeningen van onbekende en bekende kunstenaars. De contouren van inktvlekken zijn grillig en toevallig. De meest bekende vorm van het fenomeen van de inktvlek is het model van vlinders. Wetenschapper en arts Justinus Kerner (1786-1862) werd bekend door zijn inktvlekken en de globale bewerkingen van de contouren ervan. Anderen als Girolamo Troppa, Julius Muhr, Victor Hugo, Johann Anton de Peters, Alexander Cozens en Ernst Haeckel voegden fascinerende fantasiefiguren toe aan het geheel.

Op de affiche van de expositie heeft een kunstenaar rondom een inktvlek zes herkenbare menselijke figuren gegroepeerd. Bij de expositie verscheen tevens een leuk boekje met interessante artikelen over het ontstaan van inktvlekken. Een gebruik in de psychologie en de psychoanalyse werd pas echt zichtbaar en merkbaar aan het begin van de 20e eeuw door de presentatie van Zwitsers psycholoog Hermann Rorschach en de bekende Rorschach inktvlekkentest. De postzegel uit Guyana geeft een indruk van een inktvlek in het gebruik bij de test. (Wordt vervolgd).