Poggendorff Illusie

Je zou zeggen dat de lijn linksboven doorloopt in de bovenste lijn rechtsonder. Maar niets is minder waar, de lijn loopt juist exact over in de onderste van de twee lijnen rechtsonder. Hoe is het mogelijk dat je dat verkeerd inschat?

Welke lijnen liggen in elkaars verlengde?

In het jaar 1860 las Johann Poggendorff de brief van Zöllner. Zöllner beschreef in deze brief een optische illusie die hij had waargenomen bij het kijken naar een patroon op een stuk textiel. De illusie van schijnbaar schuin verlopende lijnen wordt de zogenaamde Zöllner illusie genoemd. Terwijl Poggendorff het hoofd boog over het onderwerp en de illustratie in de brief van Zöllner, viel het hem op dat de diagonale lijnen in het patroon verkeerd uitgelijnd leken. Op basis van deze vaststelling beschreef Poggendorff nog in hetzelfde jaar een naar hem genoemde illusie. Deze illusie bestaat uit een afbeelding waarin dunne diagonale lijnen geplaatst zijn achter een brede, gevulde rechthoek.

Altijd verkeerde inschatting

In zijn eenvoudigste vorm worden er slechts twee diagonale lijnen afgebeeld, waarbij één lijn stopt achter de rechthoek. Zo staat er bijvoorbeeld aan linkerzijde van de rechthoek slechts één lijn afgebeeld, terwijl aan de rechterzijde twee lijnen getekend zijn. Wanneer aan de kijker gevraagd wordt te bepalen welke lijn (die rechts is afgebeeld) in het verlengde ligt van de lijn aan de linkerzijde van de rechthoek, dan zal deze geneigd zijn de verkeerde lijn aan te duiden. Het is tot op de dag van vandaag niet bekend wat de exacte oorzaak is van deze illusie. Door de jaren heen werden reeds verschillende hypotheses naar voren gebracht voor de verklaring van de Poggendorff illusie, doch tot op heden werd geen enkele theorie onomstotelijk aangetoond.

Johann Christian Poggendorff

Johann Christian Poggendorff werd in 1796 geboren te Hamburg. Op 16-jarige leeftijd werd Poggendorff leerjongen bij een lokale apotheker. Zes jaar later werd hij assistent bij een apotheker te Itzehoe. In 1820 schreef hij zich in aan de Universiteit te Berlijn. Hij bleek een opmerkelijk student en reeds in 1823 werd hij aangesteld als meteorologisch observator.

Wetenschapper en redacteur

Reeds op jeugdige leeftijd voelde hij zich ertoe aangesproken een natuurkundig en scheikundig tijdschrift op te richten. Dit idee werd in de hand gewerkt door het onverwacht overlijden van Ludwig Gilbert (1769-1824), de redacteur van het succesvolle tijdschrift “Gilbert’s Annalen der Physik”. Hij nam ogenblikkelijk contact op met de uitgever van dit tijdschrift. Als resultaat van deze ontmoeting werd Poggendorff aangesteld als redacteur van het nieuwe tijdschrift “Annalen der Physik und Chemie”, een voortzetting van “Gilbert’s Annalen der Physik”. Gedurende 52 jaar lang bleef Poggendorff deze functie vervullen. Zijn wetenschappelijke verdienste werd vrij vlug opgemerkt en hij kreeg verscheidene keren een professoraat aangeboden. Elk aanbod wees hij af en bleef zich wijden aan zijn taken als redacteur. Hij overleed in 1877 te Berlijn.