Dubbel plezier met dubbele afbeeldingen

Meervoudige afbeeldingen in één plaatje zorgen vaak voor speciale en bijzondere reacties bij de kijker naar dit verschijnsel van optische verwisselingen en optisch bedrog. Dubbel zien komt natuurlijk niet echt voor! Je ziet of het ene plaatje of het andere plaatje en nooit de beide plaatjes tegelijkertijd. Soms is één van de plaatjes moeilijker te onderscheiden. Maar na enige oefening komt ook dat beeld op het netvlies en is de verbazing optimaal.

Seeing Double

In het leuke boek “Seeing Double” vindt de lezer een collectie van meer dan 200 begoochelde en magische illustraties die ons oog en vooral de hersenen uitstekend in de war kunnen brengen. Verzamelaar en auteur J. Richard Block heeft door zijn enthousiasme en deskundigheid in zijn vakgebieden Psychologie en Perceptie een onderhoudend en rijk geïllustreerd boek kunnen samenstellen.

In het boek zijn de verschillende soorten omkeerfiguren, meervoudige figuren en samengestelde figuren en het effect van het nabeeld op een voortreffelijke wijze in beeld gebracht en beschreven. In het eerste hoofdstuk behandelt de auteur het verschijnsel van voor- en achtergrond. Twee als normaal uitziende personen vormen in een bepaalde zithouding een doodshoofd, dat nog beter zichtbaar is door het kijken met bijna gesloten ogen. Veel van de plaatjes zijn ontstaan in de 19e eeuw. Prachtig getekend en voorzien van een dubbele betekenis. Het tweede hoofdstuk bespreekt eveneens een vorm van figuren met een dubbele betekenis, zoals de bekende figuur “Mijn vrouw en schoonmoeder”.

Schilderijen van Salvador Dalí en Octavio Ocampo en de tekeningen van Sandro Del Prete zijn in ruime mate afgebeeld. Andere bekende figuren en illusies in het boek zijn onder andere de samengestelde tekeningen van Japanse tekenaars en van Giuseppe Arcimboldo. Het omkeren van teksten en tekens is een expertise van Scott Kim. Zelfs een stripverhaal kan na het draaien ervan weer gewoon verder gelezen worden. Een aantal afleveringen van deze zo succesvolle strip zijn afgebeeld in het boek. De laatste hoofdstukken bevatten voorbeelden van vertekend perspectief, de bekende cafémuur illusie, het rooster met de bekende zwarte vlekjes, die er in werkelijkheid niet zijn, en oefenplaatjes om het soms hinderlijke verschijnsel van nabeelden te ervaren. Ook bevat het boek een aantal standaard optische illusies en zorgde de auteur voor een goed verhaal bij al dit moois. Een beknopte lijst met aanvullende literatuur en een register met begrippen sluiten het kijk- en doeboek af.

ISBN 0 415 93482 6, “Seeing Double”, J. Richard Block, Psychology Press, 2002, 140 pagina’s.