Compendium met wereld van optische & visuele illusies (9)

Dit wonderlijke visuele verschijnsel heeft zich door een toenemende belangstelling ontwikkeld tot een gewaardeerde kunstvorm met heel veel visuele verrassingen. In Nederland is kunstenaar Diet Wiegman uit Schiedam bekend geworden door zijn schaduwkunst. Een ogenschijnlijk rommelig object of een verzameling afval worden door licht en schaduw op een achtergrond geprojecteerd in herkenbare kunstwerken. Het artikel bespreekt het resultaat van onderzoek door de wetenschappers als Ernst Mach, Hermann von Helmholtz en Ewald Hering en vanuit recente experimenten en sluit af met beelden van schaduwkunst.

The Oxford Compendium of Visual Illusions

Door een bestudering van het zogenoem-de raster van Hermann (zwarte vierkanten gescheiden door witte strookjes) heeft wetenschapper Bernd Lingelbach een variant op dit wereldberoemde springende rooster ontdekt. In zijn artikel schrijft hij daar uitgebreid over en legt uit hoe dit verrassend springende effect ontstaat. Hij ontdekte tevens een driedimensionale variant, die de witte ronde vlekjes schijnbaar laat zweven boven het oppervlakte van het raster. In het artikel daarna bespreken de auteurs de basisvormen van de Craik-O’Brien-Cornsweet-, Mach- en Chevreul-illusies. Spontane illusies en bewegende vierkanten ontstaan in een reeks kunstwerken van Victor Vasarely.

Interessant is de studie naar het visuele reliëf in Vasarely’s “Zebra”. Echter een volkomen vlak grafisch werk van Vasarely (1938). Ons brein vult met het grootste gemak ontbrekende beelden aan of geeft ons aan dat er een reliëf bestaat. Rondom raster- en gaatjespatronen geven twee andere artikelen extra informatie. Auteur en wetenschapper Baingo Pinna brengt uitgebreid het verschijnsel van de waterkleur illusie in verschillende uitvoeringen en kleuren. Sectie 3 sluit af met onder andere behandelingen van de Chinese lantaarn illusie, de zogenoemde huwelijkstaart illusie met interacties tussen geometrische en fotometrische factoren en de visuele werking tussen contrast en assimilatie en met de dubbel-neon-kleur-illusie.

Opdrachtgevers en ontwerpers van titelpagina’s van tijdschriften kiezen regelmatig voor illusies!

Spontane, gemanipuleerde en zelf veroorzaakte beeldbewegingen in geometrische en illusionistische contouren en constructies en het ten gevolge daarvan ontstaan van visuele en optische illusies worden in sectie vier van deze wetenschappelijke publicatie gepresenteerd en gedetailleerd besproken en verklaard. Eigenlijk behoren de waar te nemen beeldbewegingen tot het fenomeen van schijnbewegingen, die zomaar ontstaan in het visuele systeem door de fascinerende werking van ons brein. (Wordt vervolgd)

ISBN 978-0-19-979460-7, “The Oxford Compendium of Visual Illusions”, Arthur G. Shapiro en Dejan Todorović, Oxford University Press, 2017, 807 pagina’s.