Door experimenteren leren over Goethe's Kleurenleer

Over de vraag hoe wij kleur waarnemen hebben veel filosofen en kunstenaars nagedacht en gepubliceerd. Inmiddels is er een grote hoeveelheid aan publicaties en resultaten van experimenten en schilderwerken beschikbaar.

Farben

Hierin beschrijven filosofen hun bevindingen na het bestuderen van historische stukken en de eigen gedachten over kleur en laten schilders de resultaten van hun gedachten en creaties in kleur op hun scheppingen zien. Maar ook de vindingen van wetenschappers en hun pedagogische bijdragen op het gebied van de theorie van kleur of een specifieke herkenbare kleurenleer betekenen veel voor de ontwikkeling en waardering van kleur en het kleurgebruik. Zo hebben bijvoorbeeld de wetenschappers en kleurdeskundigen Johann Wolfgang von Goethe, Johannes Itten, László Moholy-Nagy, Josef Albers, Lyonel Feiniger, Wassily Kandinsky en Harald Küppers fascinerende bijdragen geleverd. Vanuit hun publicaties heeft de auteur van het boek Farben de belangrijkste feiten, aspecten, theoriën en resultaten van experimenten samengevat en van een eigen mening voorzien. De belangrijkste kleurentheoriën worden behandeld, respectievelijk aangehaald. Als basis voor de behandeling van kleur is gekozen voor de fascinerende opzet van de omvangrijke kleurenleer van Johann Wolfgang von Goethe en zijn specifieke benadering van het ervaren van kleur.

Het zijn vooral de resultaten van de uitgebreide experimenten met licht en kleur en zijn demonstraties met kleurschaduwen, die een belangrijke rol spelen bij een beoordeling van het gebruik van zijn studieboek “Kleurenleer” uit 1810. Naast de behandeling van de bekende vaktechnische grondbeginselen geeft de auteur antwoord op ongebruikelijke vragen uit de dagelijkse waarneming van kleuren, zoals vragen als “Waarom zijn bepaalde verkeersborden blauw?” en “Waarvoor staat de kleur turquoise?” Met ruim 370 afbeeldingen is het boek een kleurrijk document geworden voor liefhebbers van de historie van kleur en de beleving van kleur in het dagelijks leven, voor professionele adviseurs en gebruikers van kleur en deskundigen op het gebied van visuele perceptie. Voor de liefhebbers van experimenteren met kleuren bevat het boek een kleurenschijf met twee draaibare schijven voor het combineren van kleuren in contrasten en kleurtonen. Maar ook eigenschappen als kleurdynamiek, subjectieve beoordeling van kleur, kleurencirkel op basis van temperament of de zintuiglijke beleving van kleur zijn uitgebreid behandeld. Tijdens zijn lange reizen liet Goethe geen moment verloren gaan om onderweg te experimenteren met kleurverschijnselen, waarvan hij de resultaten noteerde in zijn aantekeningenboek. Bijzondere kenmerken als nabeelden en optische illusies zijn ook door Goethe beschreven in zijn Kleurenleer. Van zijn originele tekeningen en prismatische veranderingen van bonte en niet-bonte kleuren zijn er veel afgebeeld en ruim toegelicht. Het studieboek sluit af met een literatuuroverzicht, een namenregister en een verklarende woordenlijst.

ISBN 978-3-86502-289-9, “Farben”, Károly Szelényi, E.A. See-mann Verlag, 2012, 208 pagina’s + experimenteerschijf.