Heike Kamerlingh Onnes (1853-1926)

De Nederlands natuurkundige en winnaar van de Nobelprijs voor de Natuurkunde Heike Kamerlingh Onnes (1853-1926) introduceerde in 1882 tijdens zijn inaugurele rede als hoogleraar in de experimentele natuurkunde aan de Universiteit Leiden de slagzin van het laboratorium waaraan hij leiding gaf: “Door meten tot weten”.

In 1913 ontving Heike Kamerlingh Onnes een Nobelprijs.

Zijn lijfspreuk staat symbool voor het belang dat hij hechtte aan experimenteel werk om kennis te verzamelen, te verwerken en door te geven. Hij groeide op in zijn geboortestad Groningen en behaalde op ontspannen wijze het hbs-diploma. Deed met succes de staatsexamens Grieks en Latijn en werd in 1870 direct toegelaten op de Rijksuniversiteit Groningen.

Hij studeerde wis- en natuurkunde en behaalde zijn propedeuse scheikunde. Op advies van F.C. Donders ging hij in 1871 scheikunde studeren in Heidelberg bij chemicus Robert Bunsen. Al snel kreeg hij aan dezelfde universiteit aansturing door hoogleraar Gustav Robert Kirchhoff. De studiecombinatie van theorie en praktijk trok Onnes. In 1873 keerde hij terug in Groningen en deed met succes in 1876 zijn doctoraalexamen.

In 1876 werkte hij in Delft en in 1879 promoveerde hij aan de Rijksuniversiteit. In 1882 volgde zijn benoeming als hoogleraar aan de universiteit van Leiden. Onnes was een voorvechter van kwantitatief onderzoek, dat op drie manieren nuttig is en wel voor wetten, instrumenten en standaarden. Op 10 juli 1908 slaagde Kamerlingh Onnes er in om bij een temperatuur van -269 ºC helium vloeibaar te maken. In 1913 werd hem daarvoor de Nobelprijs voor de Natuurkunde uitgereikt. Hij richtte in 1901 de Leidse Instrumentmaker school op en experimenteerde met het supergeleidend worden van verschillende metalen.