Ruimtelijkheid en illusie op een heldere wijze behandeld (1)

In de serie pedagogische en informatieve tijdschriften “Kunst + Unterricht” kwam onlangs een nieuwe uitgave beschikbaar met een uitvoerige educatieve behandeling van de twee onderwerpen “Ruimtelijkheid en Illusies”. Beide onderwerpen horen bij elkaar zonder dat wij daar dagelijks bij stil staan. Na het volledig doornemen van dit geweldig studiemateriaal voor jongeren en volwassenen en voor het teken- en kunstonderwijs, wordt het helder uitgelegd dat een ruimtelijke voorstelling verder gaat dan perspectiefconstructies.

Kunst + Unterricht 489/490

Aan de hand van lesvoorbeelden leren nieuwsgierigen, leerlingen en studenten hoe ze met behulp van belichting, kleurverlopen en overlays diepte in een beeld kunnen creëren. Tegelijkertijd reflecteren ze op de werking van ruimtelijke illusies in verschillende kunsthistorische en hedendaagse contexten. Het perspectief als een geometrische constructie is niet ineens uitgevonden of door een ‘eureka’-impuls ontstaan. Er ging een lange weg vooraf aan de komst van het perspectivisch tekenen en schilderen. Op een boeiende en onderhoudende wijze vertelt Steffen Wachter in zijn inleiding hoe het vlakke beeld een ruimtelijke illusie kreeg.

Het centraalperspectief is vermoedelijk ontdekt en aangegeven door de architect, ingenieur, een goudsmid en beeldhouwer, Filippo Brunelleschi (1377-1446), uit de Italiaanse renaissance. Hij werd vooral bekend door zijn herontdekking van het perspectief en het bouwen van de koepel van de Santa Maria del Fiore. Dit voorbeeld maakt leerlingen ervan bewust dat zien altijd gebaseerd is op interpretatie. Met de hulp van een afbeelding die is opgebouwd met behulp van omgekeerd perspectief, kunnen leerlingen hun eigen visuele processen onderzoeken en opkomende manieren van interpreteren ter discussie stellen. (Wordt vervolgd).

“Kunst + Unterricht 489/490”, Steffen Wachter, Friedrich Verlag, 2025, 80 pagina’s, Bestelnr. 51489, € 31,90.