Eschers vlakverdelingen als creatieve bron van inspiratie (1)

Als onderdeel van haar studie Psychologie en Kunst aan de Johannes Gutenberg Universiteit Mainz heeft Tina Kerz het visuele fenomeen tussen het bijna automatische onbewuste samenspel tussen het figuur en de achtergrond in meerdere grafische werken van graficus M.C. Escher (1898-1972) onderzocht. Haar onderzoek richtte zich voornamelijk op de vraag in hoeverre de principes van de waarnemingsorganisatie bewust gebruikt worden in kunstuitingen.

Figur - Grund - Trennung in Maurits C. Eschers Werken

Zij koos ervoor om dat onderzoek te doen aan de hand van het grafische oeuvre van Escher. Zijn prachtige werk is daar bijzonder geschikt voor, omdat er controverse meningen bestaan over het feit of hij bewust of onbewust het principe van figuur-achtergrond in zijn vele ontwerpen heeft toegepast. De basis voor haar veronderstellingen ligt in de theorie en praktische beleveving van de wetten van de Gestalttheorie.

Volgens haar voorstudie kwam Escher pas in 1955 door gesprekken met prof. Wagenaar in contact met het bestaan van het fenomeen van de Gestalttheorie. Dus in de tijd gezien ruim na het ontstaan van zijn schetsen en tekeningen in de periode 1937-1938. Het is echter een vraag of Escher werkelijk voor 1955 nog niet op de hoogte was van het fenomeen van de figuur-achtergrond scheiding, die met name in de periode tussen 1920 en 1930 zeer populair was bij onderzoekingen van het ontstaan en het ervaren van visuele en optische beeldillusies.

Voorbeelden van fascinerende vlakverdelingen van Maurits C. Escher, die zorgen voor inspirerende momenten en activiteiten voor kunstliefhebbers. Het principe van de figuur-achtergrond scheiding is direct te zien in het illusionistische plaatje op de postzegel.

Na drie paragrafen met een inleiding, het waarnemen van objecten en het systeem en proces van waarnemen, worden specifieke details uit het leven en de werken van M.C. Escher behandeld. In de vijfde en laatste paragraaf geeft de auteur een resume over zien en waarnemen, Gestaltpsychologie en vlakverdelingen van Escher en sluit dit boekje af met een bescheiden literatuuroverzicht.
In de inleiding geeft de auteur aan dat onze visuele waarneming een zeer complex proces is, omdat objecten en figuren zich maar zelden objectief en éénduidig laten interpreteren.

Waarnemen omvat namelijk meer dan een afbeelding van objecten op het netvlies. Daarbij is het beschikbaar zijn van een bepaalde visuele ervaring om uit de hoeveelheid visuele prikkels alleen dat beeld te halen dat wij echt willen zien.