Glas in de kunst als breekbare schoonheid

Glas is één van de oudste materialen voor mensen waarvan zij gebruiksvoorwerpen kunnen maken. De structuur van het glas en de atomaire opbouw gelden tot heden nog als een onverklaard fenomeen. Het is daarom zeker niet verwonderlijk dat dit fascinerende raadselachtige materiaal al tot de verbeelding spreekt vanaf de eerste ontdekking hoe het gemaakt kon worden in Mesopotanië en Egypte meer dan 3600 jaar geleden. Een expositie waarin glas de hoofdrol speelt ligt daarom voor de hand.

Zerbrechliche Schönheit - Glas im Blick der Kunst

De expositie “Kwetsbare schoonheid. Glas als materiaal in de kunst” laat op een zeer bijzondere wijze de toepassing van glas als kunstobject en als inspiratiebron voor kunstenaars en ontwerpers zien op tekeningen, schilderijen, voorwerpen en als zelfstandige objecten. Kunstenaars lieten zich eeuwen geleden al inspireren tot het verwerken en schilderen van glas in velerlei gedaanten en voorwerpen. Zij profiteren daarbij van de eigenschappen en de optische effecten, zoals spiegeling, transparantie, licht- en kleurenspel en de vele vormen waarin glas kan voorkomen.

Glas als sieraad of als gebruiksvoorwerp of in stukken gevallen. Het zijn allemaal verschillende invalshoeken, waardoor de kunstenaar zijn schilderij of zijn object een extra dimensie meegeeft. Ook op de foto heeft glas een fascinerende straling van kwetsbare schoonheid. Kunstenaars als Max Beckmann, Tony Cragg, Claude Monet, Salvador Dalí, Gerhard Richter, Lászlo Moholy-Nagy en Otto Dix hebben hebben glas op bescheiden of dominante wijze verwerkt in kunst- en fotowerken.

Kleurloos glas is moeilijk te schilderen en bestaat op een schilderij alleen dankzij de omgeving waarin het glas zich bevindt. Het is vele schilders echter gelukt om oogstrelende voorstellingen met veel geduld, inzicht en kwaliteit op het doek vast te leggen. De samenstellers hebben ondermeer gebruik kunnen maken van de ervaring en de omvangrijke glascollecties van het beroemde Glasmuseum Hentrich, een deel van het Museum Kunst Palast en gevestigd op dezelfde locatie. Eeuwenoud materiaal is geplaatst naast het materiaal uit de stromingen van moderne kunst.

“Der Einsiedler”, circa 1927, Albert Aereboe (1889-1970) , Kunsthalle zu Kiel © Kunsthalle zu Kiel.

De contrasten in de expositie zijn groot, maar wel zeer fascinerend voor het beeld van de prachtige schoonheid van glas als gebruiksvoorwerp, als fantasieobjecten en gewoon als vensterglas of als glasspiegel. Van Maurits Cornelis Escher is het stuk “Hand met spiegelende kogel” aanwezig. De meesterstukken en de dimensionale objecten waren in 2008 in meerdere zalen van het museum te bewonderen.

In een omvangrijke publicatie is op een aantrekkelijke wijze geschreven over de betekenis van glas voor de mensheid en als inspiratiebron voor de kunstenaar. Na een uitgebreide inleiding over glas en het fragiele glas in de kunst vindt de lezer beelden en beschrijvingen van de thema’s in de expositie. Thema’s als Spiegelingen en Reflecties, Licht- en Kleurenspel en Installaties uit Glas werpen voor velen een nieuw licht op de waarde van glas in het dagelijks leven en als creatieve bron voor creatieve personen. Voor studenten Beeldende Kunst aan de Universiteiten en Hogescholen een bijzondere aanbeveling.

ISBN 978 3 7757 2135 6, “Zerbrechliche Schönheit - Glas im Blick der Kunst”, Barbara Til, Beat Wismer, Helmut Ricke, e.a., Hatje Cantz Verlag, 2008, 320 pagina’s.

Museum Kunst Palast, Ehrenhof 4-5, D-40479 Düsseldorf, www.museum-kunst-palast.de.