Van een onschatbare waarde voor liefhebbers van illusies (2b)

De Müller-Lyer-illusie staat centraal in de behandeling van de combinatie “Illusies, waanvoorstellingen en hallucinaties”. Een illusie wordt gedefinieerd als “een gestoorde waarneming van een werkelijk bestaand object”. Zelfs na een periode van ruim 140 jaar onderzoek is het psychologen niet gelukt om het visuele verschijnsel van deze overal bekende illusie afdoende te verklaren. In het onderwerp Parapsychologie maken de lezers kennis met vormen van buitenzintuiglijke waarneming.

Hedendaagse psychologie: perceptie

In de praktijk blijkt dat wij ook op onbewuste waargenomen prikkels kunnen reageren. Zelfs de veronderstelling dat wij het vermogen bezitten om objecten of gebeurtenissen door onze gedachten te beïnvloeden komt te sprake bij de behandeling van dit onderwerp. De perceptie blijkt ook te beïnvloeden zijn. De mate van beïnvloeding is veelvuldig tijdens experimenten onderzocht en heeft interessante details opgeleverd, zoals het fenomeen van de autokinetische illusie. De zogenoemde kamer van Ames krijgt extra aandacht door het resultaat van zijn speciale ontwerp en zijn bevinding dat de wijze waarop een individu een object zal waarnemen, afhankelijk is van een aantal verwachtingen die hij op grond van voor-gaande ervaringen heeft gekregen.

De fenomenologie, als een filosofische stroming binnen de hedendaagse filosofie, wordt vanuit praktische ervaringen rondom visuele perceptie besproken. De fenomenologie als stroming onderzoekt de leer van dingen zoals zij zich voordoen. Personen reageren op onze belevingswereld en niet zozeer op feiten van de externe realiteit. Er zijn meerdere factoren bekend die reacties kunnen beïnvloeden. Het betreffende gedeelte bespreekt inhoudelijk op duidelijke wijze de stroming als een methode van onderzoek bij de visuele waarneming.

Afb.1 De beroemde taartschaal van Paul Baars naar een idee van de Deense psycholoog Edgar Rubin. Afb. 2 en 3 Kunstzinnige ontwerpen van onmogelijke illusionistische bouwkundige constructies, Jos de Mey. De komplekse Duiven Toren, Jos de Mey, 2006, acryl op doek, 70 x 60 cm (li); TrappenLabyrinth, Jos de Mey, 2003, acryl op doek, 80 x 60 cm (re).

De perceptie van mensen is uiteindelijk geen passief, maar een actief gebeuren. De auteur behandelt ook onderwerpen als oordelen op het eerste gezicht, het halo-effect en de invloed van de taal op de perceptie en op andere mentale processen. Elk onderwerp is afgesloten met een serie oefenvragen, waarvan antwoorden achterin de brochure staan vermeld. Ook is er een literatuuroverzicht gegeven.

ISBN 90-6095-902-7, “Hedendaagse psychologie: perceptie”, Richard L. Morgan, Uitgeverij Vuga, 1972, 30 pagina’s.