Filatelistische aandacht voor: Optische & Visuele Illusies (72)

Interessant is de geschiedenis over het ontstaan van specifieke illusies en soms de variaties ervan. De lezers krijgen ook een beeld van bijbehorende jaren waarin over specifieke illusies voor het eerst werd geschreven. In het eerste hoofdstuk schrijven de auteurs een compacte geschiedenis van visuele illusies. In 1854 verscheen een nogal ongebruikelijk artikel geschreven door onderzoeker J.J. Oppel. Dit artikel was toen vrij ongebruikelijk omdat het 10 pagina’s grote artikel een serieuze psychologische analyse wijdde aan een reeks uitgangspunten. Ook gaf Oppel een schijnbaar eenvoudige tekening met verticale lijnen. Deze lijnen vormen geen complexe afbeelding of grafiek, maar eerder een eenvoudige voorstelling, als weergegeven in figuur 1.

Thema Zien, Visuele Waarneming en Optisch Bedrog

Op het eerste gezicht lijkt deze figuur niet meer dan twee horizontale begrenzingen. Het artikel van J.J. Oppel was geen alleenstaande verhandeling over een dergelijke illusoir verschijnsel. Al snel bevatte de literatuur bijdragen met onderzoeksresultaten van veel onderzoekers op het gebied van natuurkunde, fysiologie, filosofie en psychologie, die elk het bestaan van dergelijke systematisch bedrieglijke waarnemingen verklaarden.

Figuur 1. Een illusoire vervorming waarbij de verdeelde ruimte langer lijkt dan de onverdeelde ruimte (naar Oppel, 1854).

De lijst bevat notabelen als Baldwin, Brentano, Helmholtz, Jastrow, Ebbinghaus, Münsterberg, Judd, Lipps, Titchener en Wundt. Het echt bewust kiezen voor de mogelijkheid om de eigenschappen van visuele illusies toe te passen vond al honderden jaren voor het begin van onze jaartelling plaats bij het ontwerpen en bouwen van kolossale gebouwen in de Griekse architectuur. Ook in de eeuwen daarna werden constructies gebouwd waar op slimme wijze illusies werden verwerkt in het eindresultaat. (Wordt vervolgd).