Filatelistische aandacht voor: Sextant (10 en 11)

Met informatie over de breedtegraad en de lengtegraad kan elk punt op zee of op land éénduidig worden vastgesteld in een geografische positieaanduiding. Binnen het begrip breedtegraad geeft het boek informatie over het astrolabium, de octant en sextant, de grafometer, de verrekijker, de zonnewijzer en het kompas. Binnen het begrip lengtegraad is er gedetailleerde informatie over de chronometer, hypsometer, anemometer, dubbelhoekmeter en de Bordacirkel en natuurlijk met bijbehorende afbeeldingen.

met Kwadrant, Octant, Bordacirkel, Waterpasinstrument en Astrolabium.

In het onderdeel van het scheepsdagboek en het logboek beschrijft het boek een logboek van een zeereis onder leiding van kapitein James Cook. Na een zeereis worden logboeken afgegeven aan scheepseigenaren. Aan het begin van een zeereis krijgt de kapitein weer een nieuw logboek. Naast het officiële logboek voerde de kapitein in veel gevallen een persoonlijk dagboek. Enkele pagina’s uit heel oude logboeken geven de intentie en de sfeer van de rapporteurs van feiten tijdens de zeereis. Het waardevolle boek voor verzamelaars en liefhebbers van navigatie instrumenten sluit af met een toelichting over historische ontwikkelingen rondom zeekaarten.

In dit afsluitende gedeelte maken lezers kennis met dertien reproducties van authentieke zeekaarten, afgedrukt over twee pagina’s en voorzien van een instrument dat gebruikt werd voor navigatie. ISBN 978-3-7688-3547-3, “Navigation durch die Jahrhunderte”, Carlo Borlenghi en Gianni Gini, Delius Klasing Verlag, 2012, 216 pagina’s. Onze uitgebreide thematische postzegelcollecties worden regelmatig aangevuld. Bij de brede verzameling Optische Instrumenten onderscheiden wij meerdere onderwerpen zoals het verzamelonderwerp Sextant, met afbeeldingen op postzegels.

Tot aan het eind van de 16e eeuw was de jakobsstaf in gebruik als astronomisch navigatie instrument. Dit handbediende instrument is in 1342 beschreven door astronoom Levi Ben Gershon. De jacobsstaf is de voorloper van de latere kwadrant en de sextant. In de 18e eeuw werd steeds meer de spiegelsextant toegepast, die een belangrijke verbetering in de nauwkeurigheid bracht van een hoekmeting voor plaatsbepaling.

In de 15e en 16e eeuw werd het navigatietoestel armillarium als een optisch navigatie-instrument gebruikt in de scheepvaart. Dit bijzondere instrument voor het bepalen van de geografische locatie en de tijd werd in die periode zo vaak gebruikt, dat het beeld van een armillarium is verwerkt in het wapen van Portugal en siert daarmee ook de nationale vlag. De gestileerde versie van het instrument is door het schild maar gedeeltelijk te zien. Volgens historici is het armillarium bedacht door de Griekse wiskundige, aardrijkskundige, astronoom en filosoof Eratosthenes in 255 voor het begin van onze jaartelling.

De naam van dit navigatie-instrument is gevormd door het Latijnse woord armilla en vertaald wordt betiteld als armband. In het oudst bekende model van het armillarium bevond zich een model van de aarde als middelpunt in het samenstel van metalen ringen. Later werd het model van de aarde vervangen door een model van de zon. Wetenschappers lieten zich vaak portretteren met een kleine uitvoering van een armillarium in de hand. Het effectief hanteren van een navigatie-instrument kan met ervaren vakmanschap. Ook dit uniek historisch navigatie-instrument heeft ontwerpers van postzegels en postzegelblokjes enthousiast gemaakt om ontwerpen te realiseren voor de opdrachtgevers. (Wordt vervolgd).