Gezichtsbedrog in de beeldende kunst (2)

Ook is er aandacht voor Brunelleschi’s waarnemingsexperiment (1413) en de geometrische regels van het perspectief (1435) van Leon Battista Alberti. In het hoofdstuk “Hemelse vergezichten” gaat de auteur in op de vele gerealiseerde schilderingen in kerken en andere forse bouwwerken. Veel kerken verrassen bezoekers op prachtige plafondillusies. Het dak lijkt opengewerkt. Kleurrijke illustraties en ruime verklarende onderteksten geven een beeld van deze kunstschilderingen.

Beeldillusies

De plafondschildering van Andrea Pozzo in de St.-Ignatiuskerk te Rome is wereldberoemd en wordt in het boek uitgebreid behandeld. Het verschijnsel anamorfose wordt besproken in het hoofdstuk “IJdele schijn”. Anamorfosen worden veelvuldig gebruikt voor het bevorderen van de verkeersveiligheid. Het vervaardigen van de zogenaamde oogspiegel door fysioloog F.C. Donders (1818-1889) bracht veel extra informatie over het “levende oog” in beeld.

Het was de grote tijd van de experimentele zintuigfysiologie. Hij maakte zijn oogspiegel door het lezen van een artikel van H. von Helmholtz (1821-1894). De oogspiegel maakt de blinde vlek zichtbaar. De geometrische illusies van Hering, Zöllner en Poggendorf werden in de 19e eeuw verklaard door kennis van de fysiologie van het oog.

Bijzondere aandacht krijgen de fenomenen op-art, geometrische vervormingen en omkeerbare figuren. In het gedeelte over kleur en kleureffecten neemt het artikel de lezer mee naar de kleurrijke wereld van de Franse kunstschilder Georges Seurat. Dat met kleuren een ruimtelijke werking kan ontstaan maakt de auteur duidelijk. De wetenschap van licht en kleur komt uitgebreid aan de orde. (Wordt vervolgd).

ISBN 90-213-2186-6, “Beeldillusies”, Crétien van Campen, Cantecleer, 160 pagina’s.