Prentenmuseum Epinal toont zoekplaatjes

Al aan het eind van de 18e eeuw werd in het Franse stadje Epinal een start gemaakt met de productie van kleine beeldprentjes. De plaatselijke drukkers fabriceerden in die tijd speelkaarten en decoratief papier. Het waren de drukkers Pinot en Pellerin, die zorgden voor de reputatie van Epinal als centrum van de internationale beeldplaatjes, ook wel prentjes of stripplaatjes genoemd.

De eerste activiteiten van deze drukkers en uitgevers dateren al uit 1735. In 1796 stichtte Jean-Charles Pelerin zijn Imagery in een klein fabriekscomplex in het centrum van Epinal. De getekende en gedrukte prenten werden in die tijd huis-aan-huis door marskramers verkocht. De prentdrukkunst beleefde een geweldige groei en kreeg veel extra aandacht van het publiek en verzamelaars. In 1898 trok het bedrijf van Pellerin naar een nieuwe grote locatie langs de Moezel.

De oude panden van toen zijn inmiddels historische monumenten geworden en maken thans deel uit van het complex “Imagerie d’Epinal”. Het bedrijf produceert onder deze naam nog steeds de oorspronkelijke prenten en laat door nieuwe illustratoren het werk van 18e eeuwse tekenaars als Rabier, Job en Galco voortzetten. De combinatie van authentieke en moderne prentdrukkunst is te zien in de “Imagerie d’Epinal” en in het nabijgelegen “Le Musée de l’Image” in Epinal in de Franse Vogezen. Zo blijft een historische traditie actief in leven.

De stad Epinal heeft de oorspronkelijke productiefabriekjes prachtig laten restaureren en bouwde in 2003 op hetzelfde terrein een modern centrum voor beeldcultuur met de integratie van een museum om het publiek te laten kennismaken met de prentjes uit Epinal. In het museum zijn grote delen van de vaste collecties te zien en is er ruimte voor het organiseren van tijdelijke thema-exposities. Door de lichtgevoeligheid van de originele prentjes worden de exposities met deze prentjes regelmatig gewisseld. In één van de gerestaureerde gebouwen is een grote winkel gevestigd en staan er authentieke drukpersen opgesteld. Bij een rondgang langs de opstellingen zien bezoekers de Gutenberg drukpers, waarop menig prentvel gedrukt is.

De eerste prentjes van Jean-Charles Pellerin bevatten voornamelijk religieuze voorstellingen. Deze afbeeldingen werden gebruikt voor bescherming van huis en haard en werden in grote aantallen gedrukt en verkocht. Ook werden er prenten vervaardigd die samen een strip- of beeldverhaal vormen. Het beeldverhaal werd op een groot vel of op meerdere vellen gedrukt en ingebonden als een groot boek. Alles werd los verkocht of was te koop als grote stripboeken. De oorspronkelijke boeken zijn inmiddels geliefd bij de verzamelaars. In de loop der jaren verschenen er herdrukken. De afbeeldingen en tekenwijze mag je karakteristiek noemen voor de typische Epinal plaatjes. Al snel vervaardigde het bedrijf prenten met sprookjes, geschiedenis, avonturen en visuele illusies.

De houten drukplaten in de persen werden in de loop van 1820 door metalen drukplaten vervangen. De prenten werden gedrukt in zwart-wit en werden direct na de drukgang door de medewerkers ingekleurd. Het inkleuren was een nauwkeurige en langdurige aangelegenheid. Na het aanbrengen van een kleur moesten de vellen met de prenten drogen voor het aanbrengen van weer een nieuwe kleur. Om een serie van 100 beelden met 6 kleuren volledig in te kleuren gebruikten de medewerkers bijna 6 uur. Het papier dat werd gebruikt voor het vervaardigen van de prenten werd “Velin” genoemd en werd gemaakt van katoenen vezels in het stadje Arches, op ongeveer 20 km afstand van Epinal. Ook nu nog worden de prentjes met de hand ingekleurd. Alle attributen van toen en nu zijn in het museum te zien. In de vroegere productie deed de techniek van lithografie in 1850 ook bij de Imagery haar intrede. Aan het einde van de 19e eeuw waren er bij het bedrijf van Pellerin 12 lithografische persen, 10 Gutenberg persen en bijna 50 coloristen in de productie werkzaam. In totaal werkten er 180 personen.

Door de komst van moderne drukmachines en de beschikbaarheid van innovatieve beeldtechnieken is het mogelijk om met een kleine bezetting aan de vraag naar prenten te voldoen. Nieuwe afbeeldingen, gebaseerd op actuele, politieke en culturele situaties, worden toegevoegd aan een geweldige reeks omkeer- en zoekplaatjes. Door deze speelse prenten zijn de plaatjes uit Epinal overal in de wereld bekend geworden. Het museum beschikt thans over één van de grootste collecties van de populaire Franse en niet-Franse plaatjes (25.000) vanaf de 17e eeuw tot en met heden. Een bezoek aan de Imagerie d’Epinal is een fascinerende belevenis. Een schat aan prenten en albums zijn in te zien en zijn te koop. In een serie van zes prentboekjes krijgt de lezer een boeiend beeld uit de geschiedenis van de beeldcultuur uit Epinal.

Musée de l’Image, 42, Quai de Dogneville, F-88000 Epinal, www.imagerie-epinal.com.