Optische illusies inspireren de scholieren tot activiteiten (3)

Al heel vroeg in de kunstgeschiedenis waren mensen gefascineerd door de weergave van opzettelijke misleiding, zoals blijkt uit de oude anekdote van de strijd tussen Zeuxis en Parrhasios over de mogelijkheden van trompe-l'oeil of het Romeinse vloermozaïek "Asarotos", dat een illusie creëert van een niet geveegde vloer. Meerdere spannende voorbeelden uit de geschiedenis zijn afgebeeld en besproken.

Kunst 5-10 Optische Täuschung

De meest voorkomende visuele perceptuele illusies spelen ook met het meest gebruikte medium in kunstlessen, namelijk de tweedimensionale beelddrager. De uitvouwbare affiche “Geloof je ogen niet” in het materiaalpakket toont de belangrijkste principes van optische illusies op het platte vlak. Een prachtig voorbeeld daarvoor is de afbeelding van een kunstwerk van Bridget Riley met de titel “Shuttle II” uit 1964.

Een volkomen plat kunstwerk, dat door een speciaal ontwerp lijkt te bewegen en voor het oog telkens andere vormen aanneemt. Zij neemt met haar ‘bewegende kunstwerken’ een dominante plaats in, in de wereld van op-art. Het pakket bevat nog drie andere kaarten met voorbeelden van unieke kunstwerken van bijzondere kunstenaars als Eadweard Muybridge met werk uit zijn reeks “Animal Locomotion”, een lichtkunstwerk van kunstenaar Olafur Eliasson en een geweldig trompe-l’oeil werk van Liu Bolin.

De leerlingen leren door heldere instructies hoe je een voorwerp of een object op een plat vlak schijnbaar lijkt te laat zweven. De beker op het plaatje is een voorbeeld uit de publicatie. In een set van 7 werkbladen vindt de leerling het basismateriaal voor het monteren van een eigen ontwerp van een thaumatroop, onderdelen voor de zoötroop, drie bladen voor het ontwerpen van spiegelanamorfosen, een blad met de vertaling van op-art en aanwijzingen voor het realiseren van op-art en tenslotte een werkblad voor de constructie van de spiegelkast. In het tijdschrift is deze vorm van optisch bedrog uitgebreid van opdrachten voorzien. Met een extra infowerkblad is het proces van de linoleumdruk uitgelegd. Het materiaalpakket is los van het bijbehorende tijdschrift te koop. Het geheel is een pedagogisch leer- en doepakket.

Kunst 5-10 Optische Täuschung, themapakket tijdschrift Kunst 5-10 nr.68, Melanie Appelt en Katja Heckes, Friedrich Verlag, 2022, 48 pagina’s + materiaalpakket met werkbladen en posterbladen, bestelnrs. 19368 en 19768.