Van een onschatbare waarde voor liefhebbers van illusies (4c)

Wat wij bewust waarnemen is het resultaat van een denkproces, een vorm van natuurlijke magie, dat voor ons de ervaring van het waargenomen object naar voren brengt en bij ons gelijktijdig het geloof aan een realiteit opwekt. In zijn inleiding geeft de auteur ook aan hoe volgens zijn kennis en ervaring het proces van zien en waarnemen functioneert.

Het visuele spel met optische illusies

Hij vraagt zich af of een visuele illusie slechts een oppervlakkige beoordeling is van een voorstelling van de wereld of van een afbeelding, van een zorgeloze inbeelding in het gewone leven of een opwindend zelfbedrog in plaats van een nuchtere kijk op de beeldsituatie? Bij zelf constateren van een beeldillusie treedt er in de meeste gevallen een positief moment op. Is er uiteindelijk ‘liefde’ voor de beeldillusie ontstaan, dan wordt er in het algemeen op een andere wijze gekeken naar kunst, beelden en naar de dagelijkse omgeving.

Het boek draagt bij aan het waarderen van optisch bedrog en het spel met onze waarneming. Het lezen en bestuderen van de teksten en afbeeldingen in het boek zorgen niet alleen voor vermaak, maar deze activiteiten dragen ook bij aan een kennisverrijking over onze observatie en visuele waarnemingen. In de inhoudsopgave is geen herkenbare indeling te constateren. Alle bekende begrippen, vormen, typen, klassen, aspecten en definities in het vak- en interessegebied van zien, waarnemen en illusies zijn echter wel aangegeven en uitgebreid behandeld.

Vals perspectief, William Hogarth (1697-1764), 1754, kopergravure met een verzameling illusies.

Daarmee is er voor de lezer telkens na het omslaan van een bladzijde een verrassing te constateren. Zo rondom pagina 74 moet het boek omgedraaid worden om ook het andere deel blad voor blad te kunnen lezen. Veel aandacht is er voor de ontwikkeling van beeldtaal, perspectief, geometrische illusies, de blinde vlek, nabeelden, spontaan bewegende beelden, schaduw, anamorfosen, paradoxen in de derde dimensie, leugens in de wetenschap, hol en bol verschijnselen en beeldmanipulatie. Kortom een fascinerende hoeveelheid inspirerende illusionistische onderdelen in boeiende historische en moderne kaders uit de wetenschap, kunstwereld, reclame-industrie en de magische gedachtenwereld van het zijn tussen onze ogen en hersenen.

Illusions, Edi Lanners, Publishing Holt, Rinehart en Winston, 1977, 160 pagina’s, 4 transparanten en 4 experimenteerbladen, ISBN 0-03-020891-2.